روشهای یادگیری مشارکتی
اسلاوین در سال (1991) (ترجمه فقیهی 1371) در یک جمع بندی از تحقیقات انجام شده در زمینه یادگیری مشارکتی چند شیوه یادگیری مشارکتی را معرفی می نماید که در تازه ترین تحقیقات به کار گرفته شده اند و اثر بخشی خود ار در دستاوردها نشان داده و مورد تأیید قرار گرفته اند .
این شیوه ها عبارتند از :
1- گروههای پیشرفت تیمی دانش آموزان
درا ین شیوه دانش آموزان به گروههایی که از 4 تا 5 نفر تشکیل می شود تقسیم می شوند . درا ین گروهها دانش آموزان از لحاظ جنسیت ، نژاد ، زمینه های خانوادگی و فرهنگی ، تجربیات قبلی و ... متفاوت می باشند . روش فوق برای تدریس دروسی که زمینه های علمی محض دارند مانند ریاضیات ، محاسبات و کاربردهای ریاضی ،دستور زبان و کاربردهای آن ، جغرافیا و ... بسیار مناسب است .
2- روش مسابقه ی تیمی یا رقابت و مسابقه تیمی
در این شیوه روش تدریس معلم و کار گروهی کاملاً شبیه روش قبلی است . ولی تفاوت آنها در این است که دانش آموزان به جای شرکت در آزمون در مسابقات هفتگی شرکت می کنند، نمره هایی که هر برنده برای تیم خود کسب می کند بدون توجه به سطحی که در آن به رقابت پرداخته است محاسبه می شود این بدان معناست که برای دانش آموزان ضعیفی که با همطرازان خود به رقابت می پردازند و دانش آموزان ممتازی که با تیمهایی که نمره های بالا را کسب کرده اند شانس یکسانی برای کسب موفقیت داده می شود .
3- یادگیری انفرادی با یاری گرفتن از تیم
درا ین روش نیز تیمهای چهار نفره دانش آموزان که در سطوح کارآیی متفاوت هستند تشکیل می شود و به تیمهایی که عملکرد مطلوب داشته باشند گواهینامه اعطا می شود . با این حال تفاوتهایی میان این روش با روشهای قبل به چشم می خورد . برای نمونه در دو روش پیشین آموزش دانش آموزان به صورت جمعی و یکسان ارائه می شود . ولی در این روش یادگیری مشارکتی با آموزش فردی در می آمیزد به علاوه دو روش قبلی برای تدریس بسیاری از موضوعات در اغلب پایه ها مناسب می باشد در صورتی که روش فوق مختص آموزش ریاضیات در پایه های دوم تا بالاتر طراحی شده است .
در روش حاضر دانش آموزان براساس یک آزمون جایایی رتبه بندی می شوند و سپس مطابق با سرعت یادگیری خود به فراگیری مشغول می شوند در مجموع می توان گفت که اعضای یک تیم هر یک به مطالعه و یاگیری مباحث گوناگون مشغول می شود هم تیم ها با استفاده از برگة پاسخنامه به کنترل کار و کمک به حل مشکلات یکدیگر می پردازند . آزمونهای نهایی هر مبحث بدون کمک هم تیمها پاسخ داده می شود و آنها را سرگروهها تصحیح می کنند معلمان هر هفته تعدادی از بخشهای مطالعه شده ی دانش آموزان هر تیم را محاسبه می کنند و براساس تعداد آزمونهای برگزار شده امتیازات کسب شده و امتیازات اضافی مربوط به تکالیف شب به تیمهایی که در بالاترین سطح قرار می گیرند گواهینامه یا جوائز گروهی دیگر اعطا می کنند .
4- قرائت و نگارش تلفیقی مشارکتی
این روش که در حقیقت برنامه ای جامع برای آموزش قرائت و نگارش در سالهای آخر دوره ابتدایی است جدیدترین شیوه یادگیری مشارکتی به شمار می رود در این روش معلمان به شیوه ی برنامه های سنتی از تشکیل گروههای قرائت استفاده می کنند و دانش آموزان را به تیمهای مختلف که از دو جفت دانش آموز تشکیل شده است تقسیم می کنند . هنگامی که معلم به آموزش یکی از تیم ها اشتغال دارد تیم های دیگر به یک سلسله فعالیتهای شناختی نظیر قرائت در حضور همدیگر، بحث در مورد چگونگی نگارش یک داستان ،خلاصه کردن داستان ، املاء کلمه ها و لغت معنی مشغول می شوند در صورتی که تقسیم کلاس به گروههای قرائت همگن ممکن نباشد همه دانش آموزان کلاس به منزله یک تیم واحد در جریان یادگیری با یکدیگر مشارکت می کنند . در طول ساعتهای تدریس زبان دانش آموزان به فعالیتهایی از قبیل نگارش اصلاح و ویراستاری آثار یکدیگر و تهیه مقدمات انتشار کتاب از سوی تیم مشغول می شوند . در اکثر فعالیتهای روش مذکور دانش آموزان درس را که معلم ارائه کرده است به صورت تیمی مطالعه کرده و تمرینها و آزمونهای مربوط به آن را نیز به صورت تیمی انجام می دهند این بدان معناست که تا زمان اعلام آمادگی همه ی اعضای یک تیم دانش آموزان مورد آزمایش قرار نخواهد گرفت. گواهینامه نیز براساس میانگین عملکرد همه ی اعضای تیم در دروس قرائت و نگارش اعطاء می شود .
5- تقسیم موضوع به بخشهای مختلف
این روش ابتدا به وسیله آرونسن و همکاران در سال 1978 میلادی طراحی شد در این روش دانش آموزان برای کارکردن روی موضوع درسی که به بخشهای مختلف تقسیم شده است تیم های 4 تا 6 نفره تشکیل می دهند برای مثال یک زندگی نامه را می توان به بخشهای گوناگون از قبیل سالهای نخست زندگی، نخستین موفقیتها ،مسائل مهم، باقیمانده سالهای عمر و نقش شخص مورد نظر در تاریخ تقسیم کرد . در این روش هر یک اعضاء به مطالعه ی بخش ویژه ی خود می پردازد سپس اعضای تیم های مختلف که بخشهای مشترکی را مطالعه کرده اند به منظور بحث و بررسی پیرامون مطالب مذکور یک گروه تخصصی تشکیل می دهند پس از آن هر یک به تیم خود باز می گردند و به منظور آموزش بخش خود به اعضای تیم در نوبت قرار می گیرند از آنجا که تنها راه فراگیری بخشها شنیدن دقیق توضیحات هم تیمهاست انگیزه توجه به مطالب و کار هم تیم ها در سایرین تقویت می شود .
فرایند روش جیگ ساو را می توان به صورت زیر تقسیم نمود .
بنابراین روش جیگ ساو به طور خلاصه به این صورت است که : کلاس درس به گروههای 4 نفره تقسیم می شود . و در هر گروه هر یک از افراد بخشی از کار یا موضوع را برای مطالعه برعهده می گیرد ، گروههای اولیه 4 نفره برای تشکیل تیم های تخصصی تقسیم می شوند و سپس گروه متشکل از افراد تخصصی به بحث در فهم و یادگیری مطلب تلاش می نمایند و ماحصل یادگیری را به گروه اولیه ارائه می کنند و از دیگر اعضای گروه اولیه نیز که همین فرایند را دنبال نموده اند مطالبی را یاد می گیرند . (بنت واستوان[8]، 1991)
بعد از اجرای این فرایند معلم بایستی به ارزیابی میزان یادگیری دانش آموزان در موضوعات مد نظر بپردازد . بایستی برآورد نماید که آیا همه دانش آموزان در فرایند یادگیری فعالیت داشته اند یا خیر ؟ علاوه بر این بایستی از دانش آموزان نیز خواسته شود که به ارزیابی آموخته های خود و دیگر اعضای گروه اقدام نمایند و سپس بایستی اهداف و مباحث یادگیری برای جلسه بعد را مشخص نمود و جلسه درس را خاتمه داد .
براین اساس روش جیگ ساو یک متد ویژه مشارکتی است که نزدیک به سه دهه پیشینه موفقیت و سودمندی را در ابعاد مختلف تربیت به همراه دارد،توانسته است در کاهش تضادها و نابرابری های نژادی ، ایجاد جو مثبت وپویای یادگیری ، نقش ارزنده ای را ایفا نماید . (رابرت ، 2007)
6- روش آموختن با هم
این شیوه را جانسون و جانسون در سال 1987 ابداع نموده اند در این روش دانش آموزان در گروههای ناهمگن 4 تا 5 نفره مشغول انجام تکالیف خود می شوند . نتایج کار گروهی روی یک ورقه منعکس می شود و مبنای دریافت نمره یا روشهای گروهی همین کار مشترک است محور اصلی موفقیت در این روش یادگیری مشارکتی فعالیتهای درون گروهی مشترک و تشکیل جلسه های مباحثه منظم درباره ی چگونگی بهتر انجام دادن یک کار گروهی است .
7- روش پژوهش گروهی
این روش به وسیله ی شلوموشاران و بیل شاران در دانشگاه تلاویو طراحی شد این روش در اصل یک طرح عمومی اداره ی کلاس درس است که بر طبق آن دانش آموزان در گروههای کوچک با استفاده از روشهای مشارکتی بحثهای گروهی و برنامه ریزی مشارکت فعالیت می کنند در این روش دانش آموزان به گروههای 2 تا 6 نفره تقسیم می شوند .
پس از انتخاب عنوان مورد مطالعه هر گروه آن را به بخشهای کوچکتر تقسیم می کند و هر بخش را یکی از اعضاء مطالعه می کنند در آخرین مرحله هر یک از گروهها مجموع آموخته ها و یافته های خود را به صورت یک کار گروهی به بقیه کلاس ارائه می دهند .
