چگونه می توان نوجوان را به صحبت کردن تشویق کرد؟
* به حرف های نوجوان گوش کنید.
بسیاری از نوجوانان شاکی هستند که والدین به حرف آنان گوش نمی کنند. ارتباط مانند خیابان دوطرفه است. اگر می خواهید نوجوان به حرف شما گوش کند، با دقت شنوای حرف هایش باشید.
* برای نظر نوجوان احترام قائل شوید.
در برخی موضوعات نظر فرزندان را بپرسید. گاهی نظر آنان با ارزش است. این امر به نوجوان کمک می کند که در مورد مسائل مختلف فکر کند و از طرفی اعتماد به نفس او افزایش می یابد.
* با رفتار و گفتار مثبت سرمشق و الگوی فرزندان باشید.
اگر با همسر و فرزندان رفتار خوبی داشته باشید، نوجوان می کوشد رفتار شما را سرمشق خود قرار دهد.
* انعطاف پذیر باشید.
به موضوعات مورد علاقه نوجوان توجه کنید. علایق و خواسته های نوجوان با ما فرق دارد؛ همان طوری که ما نوجوان بودیم، خواسته های ما با والدین متفاوت بود. خود را جای او بگذارید و مسائل را از دید او ببینید.
چه رفتارهای منفی را باید کنار گذاشت؟
* توهین نکنید.
نوجوانان مانند همه دوست ندارند تحقیر شوند. هرچه بیشتر به نوجوان توهین کنید، بیشتر از شما فاصله می گیرد و رفتارش بدتر می شود. تحقیقات نشان می دهد نوجوانانی که مورد تحقیر و توهین والدین هستند در زندگی فردی و اجتماعی در مقایسه با دیگران موفقیت کمتری دارند.
* نظرات خود را به فرزندان تحمیل نکنید.
هرگز فرزندتان به زور و اجبار نظرتان را نمی پذیرد. تحمیل نظر باعث جبهه گیری فرزندان می شود.
* پیش داوری نکنید.
ابتدا با دقت به حرف های فرزند گوش کنید سپس نتیجه گیری و داوری کنید. اگر جوان والدینش را روشنفکر نداند، حرف آنان را گوش نمی کند.
چه رفتارهای مثبتی را باید انجام داد؟
* زمانی که فرزندتان آمادگی دارد با او صحبت کنید.
بزرگ ترین اشتباه را زمانی مرتکب می شوید که فرزندتان خود را برای رفتن به میهمانی دوستش آماده می کند و به او می گویید می خواهم باتو صحبت کنم.
هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد. اگر زمانی که فرزندتان حوصله و وقت کافی دارد با او صحبت کنید بهتر نتیجه می گیرید.
* وقتی را فقط برای نوجوان اختصاص دهید.
گاهی تنها، بدون حضور سایر اعضای خانواده با نوجوان به پارک، سینما، قهوه خانه سنتی، رستوران یا نمایشگاه نقاشی بروید.
* در مورد رویدادهای روزانه و مسائل مختلف زندگی تان با نوجوان صحبت کنید.
تا زمانی که احساس می کنید که نوجوان مشتاق شنیدن صحبت های شماست، موضوعات مختلف و رویدادهای زندگی تان را برای او مطرح کنید. فرزندان در نوجوانی کمتر از کودکی به والدین توجه دارند.
سؤالات باز بپرسید
از پرسیدن سؤالاتی که جواب آن بله یا خیر است خودداری کنید.به جای آن که بپرسید: «امروز خوب بود؟»بپرسید:«کلاس موسیقی چه طور بود؟»
* نظر نوجوان را بی ارزش و مسخره ندانید.
شاید نوجوان حرفی بزند که به نظر ما احمقانه و کودکانه است. اگر این امر را مستقیماً به او بگوییم ناراحت می شود و کمتر صحبت می کند.در برخی موارد که نظر او را قبول ندارید، آن را مطرح نکنید، زیرا نوجوان در این مقطع به تأیید نیاز دارد.
* در گفت وگو با نوجوان به او احترام بگذارید.
همان طوری که به دوستان و آشنایان بزرگسال احترام می گذارید، با نوجوان رفتار کنید. این امر به نوجوان کمک می کند احساس ارزش نماید.
* غر نزنید.
اگر به نوجوان بگویید:«همیشه اتاقت نامرتب است، از دستت خسته شدم.»،« چه قدر شلخته ای، کی درست می شوی؟»او جبهه می گیرد و رفتارش را تغییر نمی دهد.
* با فرزندتان به توافق برسید.
وقتی با فرزندتان اختلاف نظر دارید و نظرتان را به او تحمیل می کنید، او ناراحت و عصبی می شود. بهتر است با صحبت کردن به دنبال راه حل بهتری باشید. این امر مصالحه خوانده می شود.
برای مثال اگر به فرزندتان بگویید باید امشب اتاقت را تمیز کنی هیچ عذری را هم نمی پذیرم. او جبهه می گیرد و می گوید: «به هیچ وجه نمی توانم، می خواهم به خانه دوستم بروم.» بهتر است بگویید: «من از وضعیت اتاقت خیلی ناراحتم، عزیزم، کی آن را تمیز می کنی؟»
* شنونده فعال باشید.
گوش کردن به صحبت های نوجوان پیش از صحبت کردن اهمیت دارد. زیرا نوجوان احساس می کند او را درک می کنید. بکوشید حداقل روزی ۲۰ دقیقه شنونده صحبت های او باشید. با روی باز روبه روی او بنشینید، در چشم هایش نگاه کنید و صحبت هایش را تکرار کنید. برای مثال، فرزندتان می گوید: «من، امروز تکالیف زیادی دارم.» در جواب بگویید «پس امروز حسابی سرت شلوغه؟»
او می گوید «امروز معلمم جلوی همه دانش آموزان با من دعوا کرد.» در جواب بگویید: «پس امروز از این که معلمت باهات دعوا کرد ناراحت شدی؟»
گوش کردن فعالانه چیزی فراتر از کلمات است. شما غم، شادی، رنجش یا ناراحتی فرزندتان را باید از پس کلمات و تعابیر او با تمام وجود حس کنید تا بتوانید خود را در موقعیت او قرار دهید.
* همیشه فرزندتان را نصیحت نکنید.
گرچه نصایح شما به نفع نوجوانان است، ولی آنان در این مقطع کمتر مایل به شنیدن آن هستند. توجه به نوجوان از اهمیت خاصی برخوردار است. ساکت باشید، به او فرصت دهید صحبت کند. با عجله حرفش را قطع نکنید و نظرتان را نگویید.
* از موقعیت های غیررسمی برای برقراری ارتباط استفاده کنید.
با فرزندان شوخی کنید و به آنان امکان دهید در حد اعتدال با شما شوخی کنند و راحت باشند.
* خونسردی خود را حفظ کنید.
اگر تحمل شنیدن حرف های نوجوان را ندارید، عصبانی نشوید. برای مثال اگر می گوید:«دوست هایم سیگار می کشند» سریع عصبانی نشوید و نگویید«دیگر حق نداری با آنان دوست شوی.» عصبانیت شما باعث می شود نوجوان بقیه حرف هایش را نزند و صحبت خاتمه یابد.
اگر باید با نوجوان در مورد موضوعات مهم نظیر سیگار کشیدن، و... صحبت کنید، زمانی را انتخاب کنید که هر دو آرامش و آمادگی صحبت دارید.
جملات تان را با «من» شروع کنید. برای مثال: «من خیلی دوستت دارم و نگران می شوم وقتی می بینم با کسانی که سیگار می کشند، دوست می شوی.» یا«من نگران افت تحصیلی تو هستم، اخیراً خوب درس نمی خوانی؟ »نگرانی خود را با آرامش و خونسردی بیان کنید.
ویژگی هایی چون پافشاری بر استقلال و دوری از والدین" به طور معمول نشانه های رشد سالم کودک و بالغ شدن او هستند.
برخی از رفتارهای ویژه ای که دراین دوران مشاهده میشوند دستاورد تلاش نوجوان در برخورد سالم با شرایط خاص است.
کودکانی که قبل از دوران بلوغ به شدت نیازمند خانواده بودند با ورود به سن بلوغ احساس میکنند که دوست دارند مستقل زندگی کنند.
نوجوانان در جاده ای که مسیر آن از خانواده تا سرنوشت آینده ی آنهاست تنها هستند " آنها از این مسیر گریزی ندارند و اغلب با تاکید بر ارزش های رایج بین دوستان خود\ نسبت به دوری ازارزشهای خانوادگی تمایل نشان می دهند
هنگامی که آنها دوست دارند بیشتر اوقات خود را تنها باشند قصد ندارند با این کار به والدین خود توهین کنند بلکه در پی خودیابی هستند هرچند ممکن است در این جستجو در مسیرهای نادرست قرار بگیرند
نوجوانان همزمان با شناختن هویت خود قادر به تفکر در دوران بلوغ" سطح فکر افراد گسترش پیدا می کند و تعالی می یابد
انتزاعی هستند. آنها درباره ی مسایل کاملا جدی فکر می کنند" سؤالاتی چون: من که هستم؟ چه چیزهایی اهمیت دارند؟
معنی و مفهوم زندگی چیست؟ آنها درباره ی جهانی که در آن به سر می برند قضاوت می کنند .
در این زمینه باید محدودیت های خود را مشخص کنید
کنترل والدین بر روی نوجوانان" متاثر از واکنش های آنان نسبت به رفتار نوجوان است. هرکاری که نوجوان انجام می دهد انتخاب اوست. والدین به طور طبیعی در چنین مواردی فریاد می کشند" کتک می زنند" گریه می کنند یا نقش یک قربانی را بازی می کنند. در عوض نوجوان به سرعت یاد می گیرد که مهارت های خود را در مواجهه با والدین افزایش دهد
پدر و مادرها با معمای لاینحلی روبرو می شوند که چرا کسی به حرف آنها گوش نمی کند و از آنها فرمان نمی برد.
*عصبانی نشوید
عصبانیت مشکلی را حل نمی کند و فقط باعث می شود برخورد با مسئله بسیار شخصی شود. فردی که خونسردی خود را حفظ می کند بیشتر می تواند خود را کنترل کند. بهترین موقعیت برای بچه های سلطه طلب" عصبانیت والدین است. وقتی شما عصبانی" درمانده و گیج می شوید او بهره برداری می کند. هر وقت احساس کردید که گفته های او ممکن است شما را عصبانی کند" بگویید(جدا که انتظار نداشتم. واقعا که عالی گفتی) این شیوه شما را از گرفتار شدن در دامی که او برایتان تدارک دیده" محافظت خواهد کرد و وقت کافی پیدا می کنید که پاسخ عاطفی مناسبی به او بدهید.
*جوانان را با فعالیت و تفریحات سالم مشغول کنید
پدر و مادری که هیچ نقشه ای ندارند و نمی دانند که در چه جهتی باید حرکت کنند موقعیت مناسبی در دستان یک نوجوان خواهند بود. یک نوجوان سلطه طلب می تواند با رفتارش محیط را تحت تاثیر خود قرار دهد" اما نوجوانی که درگیر ورزش و سایر تفریحات سالم است کمتر وقت دارد که برای انجان کارهای خلاف برنامه ریزی کند.
*او را به حال خود رها کنید
وقتی بر سر شما فریاد می کشد او را تنها بگذارید تا مزه ی رفتارهای خودش را بچشد. گاهگاهی مانند خودش رفتار کنید.
*تمام نقاط را با دقت بررسی کنید
دقت کنید که نوجوانان چه چیزهایی می گویند اما فقط به گفته های آنها متکی نباشید. والدین معمولا در گفتار فرزندانشان دروغ های زیادی را می یابند و داستان هی کاملا دروغین آنها را مرور می کنند. زمان های مدرسه رفتن و برگشتن را کاملا چک کنید. وقتی به خانه ی دوستش می رود به بهانه ای او را کنترل کنید"هرچیزی را که به شما می گوید امتحان کنید تا از صحت و سقم آن اطمینان یابید.(اما کنترل شما باید حتی الامکان نامحسوس باشد)
*بیشتر عمل کنید و کمتر شعار دهید
آنها توجهی به گفته های شما ندارند و بیشتر(اعمال) شماست که در آنها موثر واقع می شود
رفتار قدیمی آسان ترین روش مقابله است. شما تصور می کنید که با افزایش فشار به خودتان تا حد مرگ" اورا مجبوربه تجدید نظر خواهید کرد. کمی به عقب برگردید و فکر کنید که واقعا به دنبال چیست؟ شما به وضوح در خواهید یافتکه رفتار او بیانگر خواسته هایش است. بچه هایی با طرز فکر منفی" به دوستانشان راه وروش تسلط بر والدین را می آموزند" طبیعی است که او از این روش ها برای تسلط بر شما استفاده کند. به کارهایی که او می کند و واکنش های خود به کارهای او دقت کنید.
*غیر قابل پیش بینی باشید
به خاطر داشته باشید که فرزند شما مطابق با نقشه عمل می کند. برای مقابله با او هر پدر یا مادری باید پیشاپیش یک ضد حمله را طراحی کرده باشد. در این میان افرادی که دارای عکس العمل های قابل پیش بینی باشند به راحتی مغلوب می شوند.(واکنش شما در مقابل بچه های سلطه طلب باید غیر قابل پیش بینی باشد(اما عواقب احتمالی آن باید پیش بینی شده باشد) روبرو شدن با یک بچه ی سلطه جو مثل یک بازی شطرنج است" فقط کافیست چند حرکت بعدی را طراحی کنید تا بفهمید که او دنبال چیست.
*پیگیر باشید
او در تمام طول روزدر خانه قدم زده است. او عصبانی می شود. پیشنهادات گمراه کننده می دهد. اهل خانه را ندیده می گیرد و احساس گناه را به آنها منتقل می کند. ما نباید میدان را خالی کنیم. او تمام شگردهای خود را قبلا طرح کرده به کار می گیرد و سرانجام تسلیم می شود. پس از آن ما نباید به اواجازه دهیم که رفتار خود را به ما تحمیل کند.
در صورت معذرت خواهی" بر اجرای تنبیهات انضباطی اصرار ورزید
*پیش‌بینی نکنید
بسیاری از والدین، از آن می‌ترسند که فرزند نوجوانشان، بالغ و عاقل نشود و دانسته و ندانسته بر سر هر بهانه، موضوع را با او در میان می‌گذارند: «تا صبح سروقت از خواب بیدار نشوی، شغلی پیدا نمی‌کنی.» «اگر کلمات را درست ننویسی، کسی استخدامت نمی‌کند، عملاً نشان می‌دهی که بی‌سواد هستی
اما با کمال تأسف، پدر و مادر با این پیش‌بینی‌ها به جایی نمی‌رسند. با این سیاست نمی‌توانیم نوجوان‌هایمان را برای آینده آماده کنیم. به جای پیش‌بینی‌های حساب نشده، چه بهتر که آنها را برای برخورد با مشکلات موجود، مسلح کنیم. نظر به اینکه نوجوان ما در سال‌های آینده با انواع و اقسام مشکلات روبرو می‌شود، بسیج او برای مقابله با مشکلاتی از قبیل بی‌مهری همسر، بی‌معرفتی دوست، خیانت، بدرفتاری معلم، مرگ اقوام یا دوستان و غیره کار دشواری است.
هشدار : برنامه‌ریزی برای برخورد با این قبیل مشکلات، کار بی‌مفهومی است. از صحبت‌هایی مثل: «ببین پسرم، مواظب باش، گاهی اوقات ممکن است در عشق شکست بخوری. بهتر است از همین حالا خودت را آماده کنی.» و یا «تنها به یک دوست اکتفا کردن کار درستی نیست. ممکن است تنهایت بگذارد و دوست دیگری انتخاب کند. باید دوستان متعددی داشته باشی تا هرگز تنها نمانی» باید پرهیز کرد.
هر نوجوان باید در برخورد با بحران‌های زندگی، راهی از آن خود بیابد. سکوت محبت‌آمیز ما بهترین حمایتی است که از او می‌کنیم. از پند و اندرز در اینجا کاری ساخته نیست. منطق و استدلال هم خریداری ندارد. گاه گوشزدهای ملایم را به حساب توهین شخصی می‌گذارند. قاعده‌ای است که هر نوجوان در سایه محبت و احترام والدین راهش را به تنهایی پیدا می‌کند. بالغ‌های با تدبیر مطمئن و خاطرجمع، شکیبایی بیشتری میکنند. به توصیف یک دختر 17 ساله از این نوع رفتار پدر و مادر توجه کنید:
«وقتی به گذشته فکر می‌کنم، می‌بینم با آنکه حضور داشتید، کار به خصوصی نمی‌کردید. مثل لنگرگاه که ساکت و خاموش در جایش ثابت ایستاده و آغوش همیشه بازش، انتظار مسافرین را می‌کشد.»
*چرا عیب‌جویی
بسیاری از پدران و مادران برای سرپوش گذاشتن بر عیوب خویش، به اصطلاح دست پیش می‌گیرند و برای آنکه جای حرفی نماند، از کامل بودن و بی‌عیب و نقص بودن خود دم می‌زنند و به‌طور دائم به مورد و بی‌مورد از رفتار نوجوانشان انتقاد میکنند و در مقام راهنمایی و نصیحت او حرف می‌زنند. این دسته از والدین، وظیفه خود می‌دانند که به صلاح فرزند، نقائص او را گوشزد کنند. متأسفانه این کار، هر چند صادقانه هم باشد، باز رابطه میان پدر و مادر و نوجوان را خراب می‌کند. کمتر کسی را پیدا می‌کنید که از ایراد و انتقاد، خوشش بیاید. برخورد نوجوان با حقیقت عریان عیوب شخصی‌اش، مهیب و ترساننده است. توجه بیش از حد، معادل زیر ذره‌بین گذاشتن اوست.
جدل بر سر عیب و ایراد و بر آن نامی گذاشتن بی‌فایده است. نوجوانی که اجباراً به قبول عیب و نقص خویش رضایت میدهد، علاقه‌‌ای به اصلاح خود پیدا نمی‌کند. وقتی عیب و نقص، ظاهر و مشخص است، وظیفه فوری ما این است که نوجوان را در برخورد با بحران موجود یاری دهیم. آنگاه در بلندمدت به اتکای تجربه و با اخلاق نیک، رفتارش را اصلاح کنیم و شخصیت تازه‌ای را در او به وجود آوریم
هدف اصلی ما این است که او را در رسیدن به امکانات بالقوه انسانی‌اش کمک کنیم و برای رسیدن به این مقصود، برخورد متین و عاقلانه، بهتر از پرخاش و داد و فریاد، نتیجه میدهد.
*استقلال بدهید
نوجوان وابستگی را دوست ندارد. پدر و مادرهایی که وابستگی فرزندان نوجوان خود را می‌خواهند، خواسته و ناخواسته، اسباب رنجش آنها را فراهم میکنند. نوجوان استقلال می‌خواهد. هر چه احساس خودکفائی او را بیشتر تقویت کنیم، از مخالفت او با خود می‌کاهیم. پدر و مادر با تدبیر، هر روز که می‌گذرد بیشتر به فرزند نوجوانشان استقلال می‌دهند. با دلسوزی و صمیمیت به تماشای بزرگ شدن فرزند خود می‌نشینند و از دخالت بیش از حد در کارهای او خودداری میکنند. پدر و مادر عاقل کسی است که با محبت و احترام به فرزند خود، امکان انتخاب و اعمال سلیقه میدهد. به زبانی صحبت می‌کند که استقلال فرزندش را تقویت کند: «انتخاب به عهده توست»، «خودت در باره‌اش تصمیم بگیر»، «هر کدام را که تو انتخاب کنی، من قبول دارم .
کلمه «بله»ی پدر و مادر برای کودک راضی کننده است. اما نوجوان می‌خواهد، در شئونات زندگی و در آنچه بر زندگی‌اش اثر می‌گذارد، حرفی برای گفتن داشته باشد.
